Λος Άντζελες

(Los Angeles). Πόλη (3.694.820 κάτ. το 2000) των Ηνωμένων Πολιτειών, στο νότιο τμήμα της πολιτείας της Καλιφόρνια. Το Λ.Ά. βρίσκεται στην ακτή του Ειρηνικού ωκεανού, σε μία μικρή πεδιάδα, περικλεισμένη στο βόρειο και ανατολικό τμήμα της από βουνά που την προφυλάσσουν από τους βοριάδες και τους ανέμους της ενδοχώρας. Η πόλη, αν και καταλαμβάνει εξαιρετικά μεγάλη έκταση (1.204 τ. χλμ.), δεν είναι ανάλογα πυκνοκατοικημένη. Εκτείνεται σε μήκος που ξεπερνά τα 80 χλμ. από ΒΔ προς ΝΑ και περίπου 60 χλμ. από ΒΑ προς ΝΔ, δηλαδή από τα όρη Σαν Γκέιμπριελ μέχρι τη θάλασσα. Πρόκειται για ένα οργανικό σύνολο κατοικημένων πυρήνων, διαρθρωμένων κατά ποικίλους τρόπους και συνδεόμενων μεταξύ τους με πολυάριθμες συγκοινωνιακές αρτηρίες και ταχύτατες υπηρεσίες. Σε πολεοδομικό επίπεδο, το μητροπολιτικό Λ.Ά. συγκροτείται από αστικούς πυρήνες, όπως το Χόλιγουντ, η Αλάμπρα, το Μπέβερλι Χιλς, το Μπέρμπανκ, η Κάλβερ Σίτυ, το Γκλεντέηλ, το Χάντινγκτον Παρκ, το Ίνγκλγουντ, το Λονγκ Μπιτς, η Πασαντίνα, η Σάντα Άνα, η Σάντα Μόνικα, το Σάουθ Γκέιτ, η Τόρανς κ.ά. Οι βασικές πλουτοπαραγωγικές πηγές του Λ.Ά., εκτός από την ακμάζουσα βιομηχανία θεάματος (οι παραδοσιακές κινηματογραφική και μουσική, και οι πιο πρόσφατες των πολυμέσων και των βιντεοπαιχνιδιών), εντοπίζονται στην εξόρυξη και διύλιση του πετρελαίου, στις βιομηχανίες αεροναυτικής και κατευθυνόμενων βλημάτων, αυτοκινήτων, ηλεκτρικών ειδών και μηχανών, ναυπηγικής, χημικών προϊόντων, τροφίμων, γραφικών τεχνών, ειδών ένδυσης ελαστικού και υαλουργίας, ενώ στην περιοχή βρίσκεται και η περίφημη Silicon Valley (= κοιλάδα του πυριτίου), έδρα της παγκόσμιας βιομηχανίας ηλεκτρονικών υπολογιστών και λογισμικού. Αξιόλογη άνθηση παρουσιάζει και το εμπόριο, το οποίο ευνοείται από την ύπαρξη λιμανιού με έντονη κίνηση, του διεθνούς αερολιμένα στην Κάλβερ Σίτι και πολλών οδικών και σιδηροδρομικών αρτηριών, με αφετηρία το Λ.Ά. Ο τουρισμός, που ακμάζει χάρη στο ήπιο κλίμα και στις φυσικές ομορφιές του τοπίου, συγκαταλέγεται και αυτός στις πηγές εσόδων της περιοχής, αν και η έντονη σεισμική δραστηριότητα που έχει εκδηλωθεί κατά καιρούς, θα μπορούσε να λειτουργεί ανασταλτικά. Το Λ.Ά. είναι ένα από τα σπουδαιότερα πνευματικά κέντρα των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην πόλη εδρεύουν πολυάριθμα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, μεταξύ των οποίων και το πανεπιστήμιο Νότιας Καλιφόρνιας, το πανεπιστήμιο Λογιόλα, το Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια του Λ.Ά. (UCLA), το κολέγιο Τζον Πέπερνταϊν, το Νοτιοδυτικό Πανεπιστήμιο, το κολέγιο Τσάπμαν, το Βιβλικό Ινστιτούτο του Λ.Ά., το κολέγιο των Ιατρικών Ευαγγελιστών και πολλά άλλα. Επίσης, στα πολυάριθμα πάρκα της πόλης λειτουργούν μουσεία με επιστημονικά και λαογραφικά εκθέματα, καθώς και αρκετοί ζωολογικοί κήποι. Ιστορία. Το Λ.Ά. ιδρύθηκε το 1781 από Ισπανούς μοναχούς της ιεραποστολής Σαν Γκέιμπριελ (ισπαν. Σαν Γκαμπριέλ) με την ονομασία El Pueblo de Nuestra Senora la Reina de Los Angeles de Porciuncula (Οικισμός της Παναγίας Βασίλισσας των Αγγέλων της Πορθιούνκουλα). Το 1870, σχεδόν έναν αιώνα μετά την ίδρυση της πόλης, οι κάτοικοι δεν ξεπερνούσαν τους 6.000. Η πολεοδομική και οικονομική ανάπτυξη συντελέστηκε απότομα, με την κατασκευή των σιδηροδρόμων του Νότιου Ειρηνικού (1876) και της Σάντα Φε (1885), κατασκευές που σε συνδυασμό με το φθηνό κόστος των εισιτηρίων και την παραχώρηση εκτάσεων σε χαμηλές τιμές ευνόησαν την μετανάστευση μεγάλων μαζών αποίκων από τις κεντρικές και ανατολικές πολιτείες. Η ανακάλυψη και η εκμετάλλευση πετρελαιοφόρων κοιτασμάτων, καθώς και η επίλυση των σοβαρών οικιστικών προβλημάτων, που συνδέονταν κυρίως με την ύδρευση, συνετέλεσαν στην περαιτέρω ανάπτυξη της πόλης. Ωστόσο, αυτή η υπερβολική συγκέντρωση πληθυσμού, κυρίως από τις οικονομικά ασθενέστερες τάξεις, οδήγησε αφενός σε ένα φαινόμενο ανεξέλεγκτης αστυφιλίας, και αφετέρου στη δημιουργία ξεχωριστών συνοικισμών για τις διαφορετικές εθνότητες που συγκεντρώθηκαν στο Λ.Ά.: Κορεάτες, ισπανόφωνοι (χιλιάδες μετανάστες από το Μεξικό, οι περισσότεροι παράνομοι), μαύροι κλπ. Δημιουργήθηκαν, κατά συνέπεια, γκέτο με αυξημένες μεταξύ τους συγκρούσεις και μεγάλα κοινωνικά προβλήματα (διακίνηση ναρκωτικών, υψηλή εγκληματικότητα κ.ά.). Δύο φορές, το 1965 και το 1992, ξέσπασαν τεράστιες ταραχές στα γκέτο της πόλης· το 1992, αφορμή υπήρξε ο ξυλοδαρμός μέχρι θανάτου ενός νεαρού μαύρου (Ρόντνεϊ Κινγκ) από τέσσερις αστυνομικούς, οι οποίοι αρχικά αθωώθηκαν, παρά την ύπαρξη ενός ενοχοποιητικού γι’ αυτούς βίντεο του ξυλοδαρμού. Τον Ιανουάριο του 1994, ένας σεισμός, έντασης 6,7 της κλίμακας Ρίχτερ, προξένησε μεγάλες καταστροφές στην πόλη. Το Λος Άντζελες, η μεγαλύτερη σε έκταση πόλη των ΗΠΑ, είναι κυρίως γνωστό για το Χόλιγουντ, το κέντρο της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας. Μερική άποψη της πόλης του Λονγκ Μπιτς, που γειτονεύει με το Λος Άντζελες.